Қадими беоғозро “азалӣ” ва доими бепоёнро “абадӣ” низ мегўянд. Ва аммо ин ки чаро Худои Субҳон азалӣ ва абадист, ба ин шарҳ аст: Агар мавҷуде дар вуҷудаш ниёзманд ба мавҷуди дигаре бошад (мисли ҳамаи махлуқоти ҷаҳони ҳастӣ, ки дар истилоҳи фалсафа ба онҳо маълулҳо гуфта мешавад, ки дар вуҷудашон ниёзманд ба иллати худ, ки падидоварандаи онҳост мебошанд), вуҷудаш тобеи он хоҳад буд ва бо набудани он мавҷуд (ки иллаташ мебошад), ба вуҷуд нахоҳад омад. Ба дигар сухан: Маъдум (нобуд) будани мавҷуде дар лаҳзае аз замон, нишонаи ниёзмандии он аст. Ва аз он ҷо ки зоти Худои Субҳон, зоти бениёз аст ва худ ба худ вуҷуд дорад ва ниёзманд ба ҳеҷ мавҷуде нест, ҳамеша мавҷуд хоҳад буд.
Ба ин тартиб, ду сифат барои зоти Худои Субҳон исбот мешавад: яке азалӣ будан, яъне дар гузашта собиқаи адам (нобудӣ ва нестӣ) надошта аст ва дигарӣ абадӣ будан, яъне дар оянда ҳеҷ гоҳ маъдум ва нобуд нахоҳад шуд.
|